Vanaf de lancering van ChatGPT kijkt NDP Nieuwsmedia scherp naar de consequenties van generatieve taalmodellen voor de nieuwsmarkt. Ook werden er verschillende testen gedaan vanwege mogelijke overtreding van de Auteurswet, met zorgelijke resultaten.
In een interview met NRC uitte directeur Herman Wolswinkel op 25 maart jl. namens de branche zijn zorgen over de toepassing van kunstmatige intelligentie (AI) in de nieuwsvoorziening.
Risico op verspreiding van desinformatie
NDP Nieuwsmedia heeft onderzocht hoe de AI-engine achter ChatGPT en Bing Chat omgaat met nieuwsartikelen. Dat gebeurt verre van feilloos: de chatbot geeft niet alleen foute antwoorden, maar produceert met regelmaat zelfbedachte antwoorden.
Met deze werkwijze van AI-modellen neemt het risico op de verspreiding van desinformatie drastisch toe. Tegelijkertijd voert de chatbot kwaliteitsmedia wel op als bron. Herman Wolswinkel: „Voor ons is dat een groot punt van zorg. Want betrouwbaarheid van de nieuwsvoorziening is het kostbaarste bezit dat media hebben.”
Omgang met auteursrechtelijk beschermd werk
Om het AI-model te trainen worden ook massaal auteursrechtelijk beschermde nieuwsartikelen ingezet. Minister Adriaansens kreeg daar onlangs vragen over in de Tweede Kamer en zij was glashelder: “Dat mag niet. De regels zijn helder en gelden ook voor ChatGPT.”
Het gebruik van nieuwartikelen voor dat doel vereist goede afspraken met uitgevers. De uitspraken van de minister onderstrepen dat makers ook in deze ontwikkelingen op effectieve bescherming door het auteursrecht moeten kunnen rekenen.
Onderhandelingen over Europese AI Act
Twee jaar geleden presenteerde de Europese Commissie een wetgevingsvoorstel om AI te reguleren. De onderhandelingen daarover belanden in de eindfase. De snelle opmars van generatieve AI maakte bijsturing van het oorspronkelijke voorstel noodzakelijk.
NDP Nieuwsmedia benadrukt in haar contacten het grote maatschappelijke belang om transparantievereisten op te nemen in de Europese wetgeving. Om te voorkomen dat AI een black box wordt met in potentie grote maatschappelijke schadelijke impact, is een wettelijke verankering van transparantie over het gebruik van (journalistieke) bronnen noodzakelijk.
Tweede Kamer vraagt onderzoek naar risico’s
Deze week nam de Tweede Kamer twee moties aan die ingaan op de risico’s van AI-toepassingen. Op verzoek van de Tweede Kamer zal het kabinet inventariseren welke negatieve gevolgen en uitwassen het gebruik van AI met zich mee kan brengen voor de Nederlandse samenleving. Daarnaast is het kabinet gevraagd een visie op te stellen over de inzet, het potentieel én de risico’s van nieuwe AI-producten, zoals generatieve AI.
