Met de Media Freedom Act wil de Europese Commissie de persvrijheid in Europa bevorderen. Hoewel NDP Nieuwsmedia de intentie van de Europese Commissie van harte onderschrijft, zijn er grote vraagtekens te plaatsen bij de wetgeving die de Commissie nu heeft voorgesteld. NDP Nieuwsmedia sprak eerder al haar zorgen uit over het voorstel.
Artikel 7 Grondwet
De Nederlandse persvrijheid is verankerd in artikel 7 van de Grondwet. Het artikel bevat een algemeen censuurverbod, dat voorafgaande inhoudelijke toetsing van media uitsluit. Met de invoering van Europees toezicht op de media en inhoudelijke controle van overnames in de mediasector is de Grondwet in het geding. En eenmaal aangenomen Europese wetgeving gaat boven de Nederlandse Grondwet.
‘Niet verenigbaar’
Prof.mr. Elies Steyger, een expert op het terrein van Europees recht, concludeert in een op verzoek van NDP Nieuwsmedia uitgevoerde grondige analyse van het voorstel: “Het standpunt van het kabinet dat zolang er geen vorm van preventief toezicht wordt geïntroduceerd de voorgestelde Verordening de Grondwet niet raakt, is erg terughoudend en komt niet helemaal overeen met de juridische werkelijkheid. Op basis van recente jurisprudentie wordt duidelijk dat het voorstel niet is te verenigen met artikel 7, eerste lid van de Grondwet. Het is aan de Nederlandse overheid om dit wetsartikel te verdedigen.”
Ook Jens van den Brink, partner bij Kennedy Van der Laan en juridisch expert op het terrein van media en grondrechten, komt tot dezelfde conclusie in zijn analyse van de Media Freedom Act.
Rechtsgrondslag betwist
In haar analyse van de Media Freedom Act betwist Steyger eveneens de grondslag die de Europese Commissie voor het voorstel heeft gekozen. Ook op subsidiariteit en proportionaliteit is de motivering van de voorgestelde wetgeving gebrekkig. Die kritiek sluit aan bij de opvatting die inmiddels meerdere lidstaten richting de Europese Commissie hebben geuit.
Eerste Kamer stelt vragen aan kabinet en Europese Commissie
De Eerste Kamer heeft de zorgen van de nieuwssector in het vizier. Verschillende fracties hebben vragen gesteld over de Media Freedom Act aan zowel het kabinet als de Europese Commissie. Zo willen PvdA en GroenLinks weten waarop het kabinet de opvatting baseert dat de Media Freedom Act de Grondwet niet raakt en vragen zij hoe de staatssecretaris gaat voorkomen dat er preventief toezicht op de geschreven pers ontstaat.
Ook stellen de senatoren vragen over de Europese Board, die toezicht zal gaan houden op de media. Zij zien daarin een mogelijke schending van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, dat in artikel 11 bepaalt dat het recht op vrije meningsuiting ‘zonder inmenging met enig openbaar gezag’ moet kunnen plaatsvinden. De antwoorden volgen in het nieuwe jaar.
Politieke appreciatie
Staatssecretaris Uslu toont zich vooralsnog terughoudend. Tijdens het debat over de Mediabegroting 2023 in de Tweede Kamer werd zij om een politieke appreciatie van de Media Freedom Act gevraagd. De Kamer vroeg daarom vanwege de zorgen die de nieuwssector over het Europese voorstel uit. Maar voor een politieke appreciatie vond Uslu het nog “te vroeg”. Wel zegde ze toe dat ze in gesprek met de nieuwssector de zorgen zal meewegen in de verdere behandeling van het Europese voorstel.
Fundamentele vragen
Herman Wolswinkel, directeur van NDP Nieuwsmedia: “Wat ons betreft moet voorop staan dat nieuwe Europese wetgeving de Nederlandse persvrijheid niet mag schaden. Omdat het nu lijkt te schuren, moeten alle implicaties van het Europese voorstel goed in beeld komen. We zijn blij dat stap voor stap doordringt in Den Haag dat er veel fundamentele vragen te stellen zijn over dit verstrekkende voorstel.”