Debat legt onvermogen kabinet op terrein van journalistiek bloot

Staatssecretaris Dekker weet niet welke beleidsacties hij moet nemen naar aanleiding van de problemen in de journalistiek.

Dat bleek afgelopen maandagavond tijdens de behandeling van de mediabegroting in de Tweede Kamer. Het debat, waarvoor ook de persbrief op de agenda stond, resulteerde in een aankondiging van een nieuw onderzoek naar de toekomst van de journalistiek.

Tijdens het debat werd duidelijk dat staatssecretaris Dekker verlegen zit om een goede aanpak van de problemen in de journalistiek. Vanwege de onafhankelijkheid van de journalistiek, staat de overheid traditiegetrouw op gepaste afstand. Het aantal instrumenten voor de bewindspersoon is beperkt.

De Kamerleden Matthijs Huizing (VVD) en Kees Verhoeven (D66) bevroegen de staatssecretaris op de verhouding tussen publieke en private media, omdat juist het omroepbeleid een belangrijk instrument van Dekker is om de private nieuwssector positief of negatief te beïnvloeden. Waarom is een publieke krant vreemd, maar is publieke online nieuwsvoorziening opeens vanzelfsprekend?

Een onderbouwde visie op de balans tussen publieke en private media kon Dekker de mediawoordvoerders echter niet geven. Ook in de persbrief die vorige week verscheen, was de publieke omroep zorgvuldig vermeden.

Onderzoek naar toekomst journalistiek

Op voorstel van Martijn van Dam (PvdA) zegde Dekker toe een onderzoek te laten uitvoeren naar de toekomst van de journalistiek. De verschuiving van print naar online en de gevolgen daarvan voor de lokale en regionale journalistiek moeten deel uitmaken van het onderzoek.

Wat Van Dam betreft staat in het onderzoek de vraag centraal wat de overheid wél kan doen voor de journalistiek. Dekker informeert de Tweede Kamer voor het kerstreces over de onderzoeksvragen en de organisatie die het onderzoek gaat uitvoeren. Hij heeft toegezegd de vragen rond de verhouding tussen publieke en private media daarin niet uit de weg te gaan.

Hoorzitting verhouding publieke en private media

Kamerlid Kees Verhoeven (D66) wil een hoorzitting organiseren met vertegenwoordigers van mediaorganisaties. Hij wil de verhouding tussen publieke en private media bespreken in aanwezigheid van de mediavertegenwoordigers.

Volgende week wordt bekend of de hoorzitting op steun in de Kamer kan rekenen en wordt duidelijk of de hoorzitting voor of na het debat over het advies van de commissie Toekomstverkenning Mediabestel gaat plaatsvinden.

Persbrief

Van Dam, mediawoordvoerder van coalitiepartner PvdA, toonde zich in het debat kritisch over de persbrief van Sander Dekker. Het gevoel van urgentie en de wil om iets te doen ontbreken in de brief, betoogden Van Dam en Jasper van Dijk (SP).

Maar de Kamerleden kunnen geen hartverscheurend betoog houden over de situatie onder de journalistiek, zonder discussie over de taakopdracht van de publieke omroep te mijden, benadrukte Kees Verhoeven.

SEO-rapport

Tijdens het debat putte onder andere Matthijs Huizing (VVD) uit het SEO-rapport. De VVD is voorstander van een non-discriminatoire toekenning van overheidsbudgetten voor mediataken. Ook marktpartijen moeten aanspraak kunnen maken op budgetten voor uitvoering van de publieke mediaopdracht.

Huizing vroeg de staatssecretaris om een reactie op deze aanbeveling van SEO. Van Dam deed het SEO-rapport af als ‘bestelonderzoek’, zonder inhoudelijk te beargumenteren op welke punten het onderzoek van SEO niet zou kloppen.

Eigendomsbeperkingen nieuwsbedrijven

Kamerlid Van Dam opperde tijdens het debat het instrument van de eigendomsbeperking nieuw leven in te blazen, waarmee hij de journalistiek zou willen beschermen. Dat de Tijdelijke wet mediaconcentraties juist werd afgeschaft om de pluriformiteit in de journalistiek te behouden, betrok hij niet in zijn pleidooi.

Van Dam is voorstander van gespreid eigenaarschap en wil activistische aandeelhouders buiten de deur houden. Maar Nederlandse mediabedrijven hebben wel investeerders nodig, stelde Martin Bosma (PVV) die fel tegen het voorstel gekant is. Van Dam brak bovendien een lans voor non-profit aandeelhouders bij nieuwsorganisaties.

NOS Nieuwsfragmentenkanaal

Tijdens het debat lieten Huizing en Verhoeven zich kritisch uit over het NOS Nieuwsfragmentenkanaal. De dienst brengt onevenredig veel schade toe aan de markt en moet gestaakt worden, betoogden zij. De staatssecretaris benadrukte dat hij de geuite bezwaren in de goedkeuringsprocedure momenteel zorgvuldig weegt.

Vóór kerst zal hij een definitief besluit nemen over de dienst. Verhoeven bepleitte overigens een aanscherping van deze ‘ex ante toets’ voor nieuwe activiteiten van de publieke omroep.

Regionale mediacentra

Kamerleden uitten hun zorgen over de situatie in de regionale journalistiek. Regionale mediacentra, waarbij nieuwsorganisaties uit de regio intensief samenwerken, kunnen op brede steun van de Tweede Kamer rekenen. Staatssecretaris Dekker zegde toe belemmerende wet- en regelgeving voor regionale mediacentra op te ruimen.

Om een impuls te geven aan regionale samenwerking vroeg Van Dijk (SP) in een motie om een pilotproject waarin de verschillende regionale media (dagbladen, radio, televisie, internet) gezamenlijk worden ondersteund. Aanstaande dinsdag stemt de Tweede Kamer over de motie.

Zelfregulering journalistiek

In de persbrief schrijft de staatssecretaris dat hij het wenselijk acht dat mediaorganisaties hun journalistieke uitgangspunten opstellen en openbaar maken. De staatssecretaris gaat in gesprek met sectororganisaties en media-instellingen om te bezien hoe zij hieraan vorm en inhoud kunnen geven.

Kamerlid Pieter Heerma (CDA) constateerde bij de staatssecretaris weinig schroom om op deze manier in de journalistiek te treden. In reactie daarop zei Dekker het onderwerp te willen agenderen in de gesprekken die hij met hoofdredacteuren voert en de verantwoordelijkheid bij hen te laten.

Wet arbeid vreemdelingen

De mediawoordvoerder van de ChristenUnie, Gert-Jan Segers, vroeg tijdens het debat om duidelijkheid voor de dagbladsector bij het naleven van de Wet arbeid vreemdelingen. Het is de sector onduidelijk welke maatregelen in redelijkheid nog genomen kunnen worden om overtredingen te voorkomen.

De staatssecretaris bleek bereid om de dagbladsector en de Inspectie SZW uit te nodigen voor een kop koffie om de impasse te doorbreken.